Nhiều dân tộc “đang khao khát công lý”

Thực trạng của “nhiều quốc gia và dân tộc” là “đang ‘đói khát công lý’, bởi vì điều kiện sống của họ bất công và vô nhân đạo đến mức không thể chấp nhận được”. “Trong bối cảnh quốc tế hiện nay cần phải áp dụng” lời dạy luôn còn giá trị của thánh Augustinô: “Nhà nước nào không có công lý thì không phải là Nhà nước”.

Đức Giáo hoàng đã đưa ra một lời kêu gọi mạnh mẽ thực thi công lý để phục vụ người yếu thế, đặt phẩm giá và quyền lợi của con người ở trung tâm, trong một thế giới nơi có quá nhiều người đang phải chịu đau khổ vì kỳ thị và bất bình đẳng.

Buổi gặp gỡ bắt đầu với lời chào của Đức Tổng Giám mục Rino Fisichella, Trưởng phân bộ thứ nhất của Bộ Loan báo Tin Mừng, và trưởng ban tổ chức Năm Thánh. Đức Thánh Cha được khoảng 20.000 người chào đón tại quảng trường thánh Phêrô, gồm thẩm phán, luật sư, đại diện các hiệp hội, giới học thuật và nhiều thành phần khác từ khắp nơi trên thế giới đang hoạt động trong “lĩnh vực rộng lớn của công lý”.

Trong bài nói chuyện với tín hữu hành hương Năm Thánh, Đức Thánh Cha bày tỏ ước mong rằng những lời “đòi hỏi cao” thánh Augustino, được ghi trong tác phẩm Thành đô của Thiên Chúa, sẽ là kim chỉ nam để xây dựng một xã hội công bằng hơn: “Không có công lý thì không thể điều hành Nhà nước; thật bất khả nói đến quyền lợi nơi một Nhà nước không có công lý đích thực”. Và “công lý là nhân đức được trao cho mỗi người điều thuộc về họ. Do đó, không phải là công lý của con người khi con người bị tách khỏi Thiên Chúa thật”.

Công lý – khí cụ then chốt để xây dựng công ích

Công lý, Đức Giáo hoàng giải thích, có vai trò vượt trên trong đời sống chung của con người. Nó không thể bị giản lược thành việc áp dụng máy móc luật pháp, hoạt động của tòa án hay các thủ tục pháp lý.

Ngài nhấn mạnh rằng công lý là “thiết yếu cho sự phát triển trật tự của xã hội, đồng thời là một nhân đức trụ cột định hướng lương tâm của mỗi người nam, người nữ”. Trong thâm tâm của con người luôn có một “ước vọng sâu xa về sự công bằng”, và đó chính là “khí cụ then chốt để xây dựng công ích trong mọi xã hội nhân loại”. Trước hết, công lý là một nhân đức: “một thái độ vững chắc và bền bỉ”, định hướng hành vi “theo lý trí và đức tin”.

Công lý giúp tôn trọng quyền lợi của mỗi người, kiến tạo sự hài hòa trong các mối quan hệ nhân sinh, cổ võ sự công bằng đối với tha nhân và công ích. Như thế, công lý trở thành bảo đảm cho một trật tự nhằm bảo vệ những người yếu thế, những nạn nhân của áp bức, bị gạt ra ngoài lề hoặc bị lãng quên.

Đức Giáo hoàng Lêô XIV khẳng định: “Trong công lý, người ta kết hợp phẩm giá của cá nhân, mối tương quan với tha nhân và chiều kích cộng đồng được dệt nên bởi đời sống chung, cơ cấu và quy luật chung”. Như thế, công lý thiết lập “một vòng tròn tương quan xã hội đặt giá trị của từng con người vào trung tâm”. Công lý phải bảo đảm sự quân bình này “trước những hình thức xung đột khác nhau vốn có thể phát sinh trong hành động cá nhân, hoặc trong sự mất đi ý thức chung, kể cả nơi các cơ chế và tổ chức”.

Phục vụ con người và Nhà nước

Đức Giáo hoàng giải thích rằng “nhờ những giá trị nền tảng của đời sống xã hội, công lý đảm nhận vai trò trung tâm cho sự chung sống của cá nhân và cộng đồng nhân loại”. Điều thôi thúc những người làm việc trong lãnh vực này hôm nay chính là “việc tìm lại và chăm sóc những giá trị đã bị lãng quên trong đời sống chung, cũng như tôn trọng chúng”.

Ngài khẳng định đây là “một tiến trình cần thiết và khẩn thiết” trước “những hành vi và chiến lược coi thường sự sống con người ngay từ khi mới hình thành, chối bỏ các quyền căn bản của sự hiện hữu và không tôn trọng lương tâm – nguồn mạch của các quyền tự do”.

Vì thế, để thực thi công lý, cần phải “suy tư dưới ánh sáng của chân lý và sự khôn ngoan”, “giải thích luật cách sâu xa”, và “nắm bắt ý nghĩa thẳm sâu của chân lý”. Ngài nhấn mạnh: “Hướng về công lý đòi hỏi phải biết yêu mến nó như một thực tại chỉ có thể đạt được bằng sự kiên trì, vô vị lợi và phân định liên lỉ”.

Khi thi hành công lý, con người đặt mình phục vụ tha nhân, dân tộc và đất nước, trong sự dấn thân trọn vẹn và không ngừng. Sự cao cả của công lý không hề giảm sút khi nó được thực thi trong những việc nhỏ, mà luôn tỏ lộ khi được áp dụng cách trung thành với pháp luật và tôn trọng nhân phẩm, bất kể nơi nào trên thế giới.

Thực thi sự bình đẳng để chống phân biệt đối xử

Để công lý trở nên cụ thể, Đức Giáo hoàng Lêô XIV nhấn mạnh, nó phải “hướng đến tha nhân” để “trao cho mỗi người điều thuộc về họ, cho đến khi đạt được sự bình đẳng trong phẩm giá và cơ hội giữa con người”.

Ngài nhìn nhận rằng “sự bình đẳng thực sự không phải chỉ là bình đẳng hình thức trước pháp luật”. Dù đây là một điều kiện cần thiết để công lý được thực thi đúng đắn, nhưng “nó không loại trừ thực tế là vẫn còn những kỳ thị ngày càng gia tăng, mà hệ quả đầu tiên chính là việc nhiều người không thể tiếp cận công lý”. Ngài kêu gọi xây dựng một xã hội nơi phẩm giá của mỗi người được thăng tiến.

Ngài nói: “Bình đẳng đích thực là khả năng được trao cho mọi người để họ thực hiện những khát vọng của mình, và được bảo đảm các quyền gắn liền với phẩm giá của mình nhờ một hệ thống giá trị chung và được chia sẻ, có thể truyền cảm hứng cho những quy luật và pháp luật, trên đó nền tảng của các cơ chế được xây dựng”.

Tầm quan trọng của việc sửa chữa sự dữ

Đức Giáo hoàng mời gọi nhìn đến “công lý Tin Mừng”, bởi vì “công lý này không tách rời khỏi công lý nhân loại, nhưng chất vấn và tái định hình nó: thúc đẩy nó luôn tiến xa hơn, thúc đẩy nó tìm kiếm sự hòa giải”.

Khi nhắc đến những dụ ngôn Tin Mừng như “người bà góa kiên trì khiến vị thẩm phán nhận ra lẽ công bằng”, “người thợ được trả công vào giờ cuối”, hay “người con hoang đàng”, Đức Giáo hoàng Lêô XIV làm nổi bật “sức mạnh của sự tha thứ vốn thuộc về giới răn yêu thương” và cho thấy đó là “yếu tố cấu thành một nền công lý có khả năng kết hợp yếu tố siêu nhiên với yếu tố nhân loại”.

Ngài nhấn mạnh: sự dữ không chỉ cần bị trừng phạt, mà phải được sửa chữa. Để làm được điều đó, cần có cái nhìn sâu xa hướng về lợi ích của con người và công ích. Đây là một nhiệm vụ khó khăn, nhưng không phải bất khả, đối với những ai ý thức rằng mình đang thi hành một sứ vụ đòi hỏi nhiều hơn các công việc khác, và dấn thân sống một đời sống trong sạch.

Tìm kiếm một công lý lớn hơn

Kết thúc, Đức Giáo hoàng nhắc lại mối phúc: “Phúc thay ai đói khát sự công chính, vì họ sẽ được thỏa lòng” (Mt 5,6). Ngài giải thích rằng Chúa Giêsu muốn diễn tả một “khát vọng thiêng liêng” mà con người phải mở lòng đón nhận, không chỉ để đạt đến một nền công lý đích thực, nhưng còn để luôn tìm kiếm nó trong mọi hoàn cảnh lịch sử.

“Đói khát” công lý có nghĩa là ý thức rằng công lý đòi hỏi nỗ lực cá nhân để giải thích luật theo cách nhân bản nhất, và trên hết, khao khát một “sự no thỏa” chỉ có thể được hoàn tất trong một công lý lớn hơn, vượt trên mọi hoàn cảnh cụ thể.

Nguồn tin: https://www.vaticannews.va/vi/